Ruch pasażerski i towarowy są równie istotnymi elementami systemu kolejowego. W przeciwieństwie do ruchu pasażerskiego, którego modelowanie jest już stosunkowo dobrze rozpoznane w Polsce (czego przykładem jest PMT), modelowanie ruchu towarowego stanowi wyzwanie. Modelowanie przemieszczeń towarów jest w dużym stopniu analogiczne jak dla modeli pasażerskich, wyróżnia się jednak pewne aspekty zwiększające trudność w tworzeniu narzędzi z uwagi na poziom skomplikowania powiązań pomiędzy generatorami ruchu a środkami transportu oraz ich dynamikę, metody wskaźnikowe nie są już wystarczające. Dodatkowo znaczna część towarowego ruchu kolejowego związana jest z przewozami międzynarodowymi. Konieczne zatem jest rozpatrywanie go w ujęciu europejskim i szerzej – światowym, gdyż miejsce produkcji oraz konsumpcji dóbr ma decydujący wpływ na dostępność poszczególnych środków transportu, a tym samym wybierane łańcuchy transportowe.
Aktualnie CPK wykorzystuje Kolejowy Model Towarowy, który powstał na potrzeby PLK S.A. Obecnie jest to jedyny model popytowy dla kolejowego transportu towarów. Dzięki zastosowanym w jego ramach formułom matematycznym można dokonać prognoz ruchu dla poszczególnych horyzontów czasowych. Jego rokiem bazowym, podobnie jak w przypadku PMT, jest rok 2019. Model ten jest wykorzystywany także przez wykonawców dokumentacji studialnej dla poszczególnych linii kolejowych, a wizualizacja wyników jego działania w postaci liczby pociągów na odcinkach sieci kolejowej przedstawiona jest na rysunku.
Niemniej jednak Kolejowy Model Towarowy ma swoje ograniczenia. Przede wszystkim jest to narzędzie modelujące wyłącznie transport kolejowy. W związku z tym spółka CPK rozpoczęła budowę narzędzia, które pozwoli kompleksowo odwzorowywać decyzje nadawców ładunków uwzględniające konkurencyjność środków transportu.
Czym jest Towarowy Model Transportowy
Towarowy Model Transportowy (TMT) to nowe narzędzie budowane w CPK. W założeniach TMT charakteryzuje się tym, że będzie:
● międzygałęziowy – model TMT ma uwzględniać ruch kolejowy, drogowy oraz transport morski (z możliwością rozbudowy w przyszłości) i wzajemne zależności między tymi gałęziami transportu – zarówno w zakresie konkurencyjności, jak i przeładunków towarów. Model TMT będzie odwzorowywał również przepływ towarów rurociągami
● geograficznie szeroki – oznacza to, że ma nie tylko uwzględniać przemieszczanie towarów w skali Polski, ale na odpowiednim poziomie szczegółowości ma być wykonany w skali Europy i świata.
TMT będzie zatem międzygałęziowym modelem ruchu towarowego, którego celem jest oszacowanie możliwych przesunięć ładunków między gałęziami transportu, z uwzględnieniem faktu, iż jest to zjawisko, które należy analizować w skali międzynarodowej.
Odwzorowanie łańcuchów logistycznych
Łańcuch logistyczny, znany również jako łańcuch dostaw, to kompleksowy proces zawierający etapy takie jak produkcja, magazynowanie oraz wieloetapowy transport produktów lub usług od dostawców do klientów końcowych. W celu prawidłowego odwzorowania procesu podejmowania decyzji o wyborach środków transportu model TMT będzie odwzorowywał pełne łańcuchy logistyczne od produkcji po klienta końcowego.
Przykładowe etapy transportu produktów
W celu odwzorowania całego spektrum czynników wpływających na decyzje transportowe projektowany jest podział na dwa współpracujące modele transportowe: wysokopoziomowy i niskopoziomowy. Szczegółowość modeli i spektrum wyboru środka transportu powinna zwiększać się w miarę geograficznego zbliżania się do Polski.
W związku powyższym elementy składowe TMT obejmują:
Model wysokopoziomowy – Europa+: Model z siecią ograniczoną do minimum: autostrady, linie kolejowe. Ważną część stanowią tzw. Bramy Europy – wybrane porty i niektóre połączenia lądowe w kierunku azjatyckim, przez które przepływa znaczna część towarów w ruchu między Europą a resztą świata.
Model niskopoziomowy – CE (Centralna Europa): Model niskopoziomowy ma umożliwić uzyskanie potoków na sieci kolejowej i drogowej w Polsce oraz Europie Środkowej z uwzględnieniem wyników z modelu wysokopoziomowego.
Wizualizacja przykładowych kosztów transportu morskiego z krajów świata do Bram Europy.
Model niskopoziomowy – CE (Centralna Europa): Model niskopoziomowy ma umożliwić uzyskanie potoków na sieci kolejowej i drogowej w Polsce oraz Europie Środkowej z uwzględnieniem wyników z modelu wysokopoziomowego.
Przykładowy podział na rejony transportowe obszaru Europy.
