STRATEGIA OBSZARU OTOCZENIA CPK

Spółka Centralny Port Komunikacyjny opublikowała Projekt Strategii Rozwoju Obszaru Otoczenia CPK, która obejmuje obszar zamieszkały przez ponad 400 tys. mieszkańców. W przyszłym roku zostaną przeprowadzone uzgodnienia z ministerstwami i samorządami 18 gmin z terenu Mazowsza oraz konsultacje z mieszkańcami. Dokument zacznie obowiązywać po przyjęciu przez Radę Ministrów.  

Celem przeprowadzonych w latach 2022-2024 analiz było zbadanie istniejących obecnie i mających powstać w związku z budową CPK powiązań między gminami położonymi w promieniu 100 km wokół projektowanego lotniska. W jej wyniku zostało wskazanych 18 gmin z 5 powiatów, które objęto na podstawie rozporządzenia obszarem otoczenia CPK.    

Projekt Strategii Obszaru Otoczenia CPK, to dokument, którego celem jest skoordynowanie przemian społeczno-gospodarczych i przestrzennych obszaru, który znajduje się w bezpośrednim oddziaływaniu Centralnego Portu Komunikacyjnego. Jego opracowanie i przyjęcie są następstwem potrzeby wdrożenia przemyślanego i stworzonego wspólnie z samorządami planu rozwoju obszaru otaczającego multimodalny węzeł transportowy, jakim jest CPK, tak aby w pełni wykorzystać nowe szanse wynikające z powstania CPK, jak i rozwijać dalej istniejące już na tym obszarze potencjały. Projekt Strategii zostanie poddany konsultacjom społecznym. O ich terminie poinformujemy w późniejszym czasie.

Pobierz tekst projektu Strategii Obszaru Otoczenia CPK

Czym jest Strategia? 

Strategia Rozwoju Obszaru otoczenia CPK do roku 2044 jest dokumentem zapewniającym koordynację kierunków przemian społeczno-gospodarczych i przestrzennych obszaru znajdującego się w bezpośrednim oddziaływaniu multimodalnego węzła transportowego, jakim jest Centralny Port Komunikacyjny. Jej opracowanie i przyjęcie wynika z potrzeby wdrożenia przemyślanego i szeroko skonsultowanego planu na efektywne funkcjonowanie nowej infrastruktury, jak również wykorzystanie nowych szans i potencjałów, jakie pojawią się w regionie, przy minimalizacji lub neutralizacji niekorzystnych zjawisk społecznych, środowiskowych, przestrzennych, związanych z budową i funkcjonowaniem CPK.   

Po co Strategia? 

Strategia zakłada, że budowa lotniska i węzła kolejowego spowoduje pojawienie się dodatkowych szans rozwojowych, ale i wyzwań, związanych z napływem nowych pracowników budujących port lotniczy, osób pracujących na jego terenie i wokół niego, oraz pasażerów i turystów. 

Z projektu dokumentu wynika, że niezbędne jest rozwijanie istniejącej infrastruktury publicznej, tj. ośrodków ochrony zdrowia, szkół, straży pożarnej, policji oraz infrastruktury lokalnej: dróg, sieci przesyłu energii czy sieci wodno-kanalizacyjnej.  

Budowa największego w Polsce węzła komunikacyjnego wiąże się z przemianami przestrzennymi, funkcjonalnymi, społecznymi. Powstaną dziesiątki tysięcy nowych miejsc pracy, zarówno w dotychczas istniejących w regionie branżach, takich jak logistyka, spedycja czy przetwórstwo spożywcze, jak i całkiem nowych, związanych z powstaniem międzykontynentalnego lotniska i oraz węzła kolejowego i drogowego. Wśród pożądanych, na przedmiotowym terenie, specjalizacji zawodowych znajdą się m.in. te związane z funkcjonowaniem portu lotniczego, usługami towarzyszącymi, branżą hotelarską, gastronomią czy handlem.  

Kto opracowuje Strategię? 

Strategia jest wypracowywana wspólnie i w porozumieniu między samorządami obszaru otoczenia CPK oraz Pełnomocnikiem Rządu ds. CPK, zaś Spółka CPK, działając na podstawie powierzenia jest w tym procesie podmiotem stymulującym i koordynującym prace nad jej opracowaniem.  

Czy Strategia zastąpi gminy, powiaty czy województwa? 

Strategia nie będzie zastępować gmin, powiatów i województw, lecz uzupełni i zintegruje te działania, które są niezbędne do osiągnięcia długofalowych celów rozwojowych otoczenia CPK. Intencją naszych działań nie jest zastępowanie oraz rozbudowywanie istniejącego podziału administracyjnego państwa. Ich istotą jest dostosowanie zakresu przestrzennego interwencji do zdefiniowanych powiązań społeczno-gospodarczych przekraczających granice jednostek samorządu terytorialnego. Samorządy nie są w stanie sprostać tym wyzwaniom w pojedynkę, zarówno ze względu na swoją wielkość, jak i ograniczone zasoby finansowe, dlatego potrzebny jest udział i wsparcie ze strony państwa w kwestii zaplanowania i koordynacji działań, a także późniejszego wsparcia finansowego i merytorycznego. 

Co zawiera Strategia? 

Strategia rozwoju obszaru otoczenia CPK składa się z następujących elementów: 

• Delimitacja obszaru otoczenia CPK i wymiar terytorialny Strategii; 

• Kluczowe kierunki rozwoju i zgodność Strategii z dokumentami strategicznymi na poziomie europejskim, krajowym i lokalnym; 

• Podsumowanie diagnozy; 

• Wizja i cele strategiczne;  

• Opis przedsięwzięć priorytetowych; 

• Model struktury funkcjonalno-przestrzennej; 

• Oczekiwane rezultaty i wskaźniki ich osiągnięcia; 

• System realizacji Strategii. 

Delimitacja obszaru otoczenia CPK 

Celem przeprowadzonych w latach 2022-2024 analiz było zbadanie istniejących obecnie i mających powstać w związku z budową CPK powiązań między gminami położonymi w promieniu 100 km wokół projektowanego lotniska. W jej wyniku zostało wskazanych 18 gmin z 5 powiatów, które objęto na podstawie rozporządzenia obszarem otoczenia CPK.  

We wspomnianym obszarze znalazły się gminy: Baranów, Błonie, Brwinów, Grodzisk Mazowiecki, Jaktorów, Michałowice, Milanówek, Nowa Sucha, Ożarów Mazowiecki, Piastów, Podkowa Leśna, Pruszków, Radziejowice, Sochaczew (gmina), Sochaczew (miasto), Teresin, Wiskitki, Żyrardów. Zajmują one obszar 1080 km kw., który zamieszkuje 405 287 osób (stan na 31 grudnia 2023). 

Kluczowe kierunki rozwoju 

Podstawowymi zasadami, którymi kierowaliśmy się podczas tworzenia Strategii były: 

• Zasada zrównoważonego rozwoju; 

• Zasada spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym, środowiskowym i terytorialnym; 

• Europejski Zielony Ład i gospodarka obiegu zamkniętego. 

Są to zasady wynikające bezpośrednio z dokumentów powstałych na poziomie ONZ („Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”), jak i UE (Umowa Partnerstwa 2021-2027, Europejski Zielony Ład). Ponadto Strategia jest zgodna i rozwija cele wskazane w dokumentach strategicznych na szczeblu krajowym, ponadlokalnym i lokalnym, takich jak: 

• Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju 2020 (z perspektywą do 2030 r.); 

• Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030; 

• Strategia Polski Centralnej do roku 2020 z perspektywą 2030; 

• Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego 2030+ Innowacyjne Mazowsze. 

Podsumowanie diagnozy 

W tej części Strategii skupiliśmy się na silnych i słabych stronach obszaru otoczenia CPK, a także szansach i zagrożeniach (technika SWOT) w kwestiach, takich jak demografia, gospodarka, rynek pracy, walory kulturowe i turystyka, transport, transport zbiorowy i mobilność, edukacja i szkolnictwo zawodowe, planowanie strategiczne i przestrzenne, spójność terytorialna, środowisko przyrodnicze, bezpieczeństwo publiczne i infrastruktura techniczna. Ponadto zidentyfikowaliśmy obszary technologiczne zgodne z potencjałem rozwoju regionu, a więc: 

• Transformacja TSL; 

• Zielone technologie; 

• Smart City; 

• Innowacyjne przemysły przyszłości. 

Realizacja inwestycji CPK w kontekście przygotowania obszaru otoczenia CPK i wykorzystania szans wiąże się z dwoma podstawowymi wyzwaniami w kontekście zmian demograficznych i rynku pracy:  

• Zapewnienie zasobów pracy do budowy portu lotniczego oraz realizacji inwestycji kolejowych i drogowych, a następnie obsługi portu i towarzyszącego mu zaplecza;  

• Stworzenie zaplecza mieszkaniowo-usługowego dla pracowników początkowo zatrudnionych do budowy portu lotniczego i ogniskujących się w jego otoczeniu inwestycji liniowych, a następnie do obsługi portu i towarzyszącego mu zaplecza.  

Strategia i jej cele muszą odpowiedzieć na wyzwania wskazane w tej części, a także pomóc w pełni wykorzystać zidentyfikowane szanse i potencjały istniejące zarówno w samym regionie, jak i w jego otoczeniu. 

Wizja i cele strategiczne 

Rządowa Strategia Rozwoju Obszaru Otoczenia CPK obejmuje okres do 2044 r. Dokument ma zapewnić harmonijny i skoordynowany przebieg przemian społeczno-gospodarczych i przestrzennych na terenie bezpośredniego oddziaływania inwestycji związanych z budową CPK. Opracowanie i przyjęcie Strategii wynika z potrzeby wdrożenia na terenach wokół portu lotniczego przemyślanego i szeroko skonsultowanego planu, który wzmocni efekt rozwoju nowej infrastruktury oraz pozwoli na wykorzystanie nowych szans i potencjałów, jakie pojawią się w regionie. Wpisze się to w powstające duopolis Łodzi i Warszawy, będące kształtującym się obszarem metropolitarnym o znaczeniu europejskim, którego szkieletem infrastrukturalnym będzie linia szybkiej kolei łącząca obydwa miasta i zapewniająca doskonałe skomunikowanie zarówno pomiędzy nimi, jak i z obszarem otoczenia CPK. W ten sposób obszar otoczenia CPK stanie się jednym z najatrakcyjniejszych i unikalnych miejsc rozwoju w Unii Europejskiej. 

Aby zrealizować tę wizję, postawiliśmy przed sobą następujące cele: 

• gospodarczy: rozwój gospodarczy – wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw; 

• społeczny: atrakcyjne miejsce do życia; 

• przestrzenny: przyjazna przestrzeń. 

Cele strategiczne oraz wynikające z nich kierunki działań przedstawia poniższy schemat:

Opis przedsięwzięć priorytetowych 

Przedsięwzięcia priorytetowe to takie, bez których realizacji budowa i poprawne działanie CPK, jak i regionu lotniskowego zlokalizowanego wokół niego nie będzie możliwe. Ich dokładny opis zostanie zawarty w Porozumieniu terytorialnym zawartym pomiędzy stroną rządową a samorządami w ramach wdrażania Strategii. Na ten moment wskazaliśmy te przedsięwzięcia wraz z ich opisem. Są one następujące: 

• Program wsparcia dla kluczowych samorządów regionu lotniskowego; 

• Utworzenia Airport City; 

• Utworzenie parków przemysłowych i logistycznych; 

• Organizacja obszarów rekreacji; 

• Zapewnienie dostępu do zielonej energii; 

• Plan działań na rzecz kształcenia i rynku pracy; 

• Rozwój transportu publicznego; 

• Program drogowy; 

• Program mitygacji skutków środowiskowych inwestycji infrastrukturalnych; 

• Wsparcie administracji jednostek samorządu terytorialnego. 

Model struktury funkcjonalno-przestrzennej 

Model Struktury Funkcjonalno-Przestrzennej składa się z trzech elementów: planszy ogólnej, planszy z obszarami o istotnym znaczeniu dla realizacji celów Strategii oraz części opisowej. Plansza ogólna została przygotowana w skali 1:50 000. Zawiera ona wskazania planistyczne, które w zgodnie z ustawą o CPK zastaną zaimplementowane do przygotowywanych planów ogólnych gmin Obszaru otoczenia. Plansza z obszarami o istotnym znaczeniu zawiera szczegółowe (w skali 1:15 000) zaplanowanie 12 obszarów. Znajdują się one przede wszystkim w bezpośrednim sąsiedztwie lotniska i pozwalają w odpowiedzialny oraz zrównoważony sposób wskazać kierunki przekształceń funkcjonalnych jakie powinny zadziać się w związku z budową CPK. Ostatnim elementem modelu jest cześć opisowa, która zawiera m.in. wytyczne planistyczne odnośnie poszczególnych stref planistycznych oraz obszarów o istotnym znaczeniu.  

Oczekiwane rezultaty i wskaźniki ich osiągnięcia 

W tej części strategii wskazaliśmy jakie rezultaty chcielibyśmy osiągnąć realizując cele strategii i związane z nimi kierunki działań. Każdemu rezultatowi przyporządkowaliśmy wskaźnik, za pomocą którego będziemy mierzyć stopień jego realizacji. Monitorowanie realizacji celów strategii i osiągania rezultatów będziemy prowadzić na bieżąco, dokonując również okresowej ewaluacji naszych działań i korygując nasze działania zgodnie z wynikami tej ewaluacji. 

System realizacji Strategii 

W tej części Strategii wskazujemy w jaki sposób chcemy wdrożyć jej zapisy. Służy temu stworzenie: 

• modelu wdrażania Strategii, który wskazuje w jaki sposób będziemy zarządzać całym procesem, a więc kto i w jakim zakresie będzie odpowiedzialny i w jaki sposób będzie ze sobą współpracować; 

• modelu finansowania Strategii, który wskaże skąd będziemy pozyskiwać środki na finansowanie wdrażania Strategii oraz ramy finansowe Strategii; 

• systemu monitoringu i ewaluacji Strategii, który służył będzie systematycznemu obserwowaniu zmian zachodzących w obszarze otoczenia CPK i elastycznemu reagowaniu na problemy i zmiany pojawiające się we wdrażaniu Strategii. 

Podstawa prawna opracowania i przyjęcia Strategii 

Przepisy ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1354 z późn. zm.) stanowią ramy formalnoprawne SR CPK. Dział IVB tej ustawy wprowadza regulacje w zakresie zarządzania rozwojem Obszaru otoczenia CPK, wskazując, że stanowi on obszar funkcjonalny oraz obszar strategicznej interwencji w rozumieniu art. 5 pkt 6a i 6b ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Przepisy ustawy określiły zasady kształtowania rozwoju otoczenia CPK, w celu zapewnienia m.in. zrównoważonego rozwoju i rozwoju ładu przestrzennego, powstawania i rozwoju zwartych struktur przestrzennych ograniczających transportochłonność i energochłonność, ochrony i kształtowania środowiska, wód oraz krajobrazu, ochrony zabytków i dóbr kultury współczesnej oraz ograniczenia niekorzystnych oddziaływań Inwestycji, Inwestycji Towarzyszących oraz obszarów prowadzenia intensywnej działalności gospodarczej. W celu wdrożenia ww. zasad Rada Ministrów w drodze uchwały przyjmuje strategię rozwoju. Niniejszy dokument stanowi wypełnienie tego obowiązku. 

Słowniczek najważniejszych pojęć 

• Airport City – obszar znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie terminala pasażerskiego CPK, zapewniający podstawowe funkcje uzupełniające lotnisko oraz wspierający efektywność jego funkcjonowania, takie jak: usługi hotelowe, biurowe itp. Poszczególne funkcje mogą być zintegrowane z terminalem lub stanowić odrębne budynki zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie terminala. W obrębie tego obszaru możliwe będzie sytuowanie dodatkowych funkcji wspierających rozwój społeczno-gospodarczy otoczenia lotniska. 

• Cargo (z ang. cargo – ładunek) – oznacza wszystkie towary, które zwykle umieszcza się w tej części lub na tej części pojazdu, która przeznaczona jest do przewozu ładunku, i które nie są na stałe zamocowane do pojazdu, w tym przedmioty umieszczone w nośnikach ładunku, na przykład w skrzyniach, nadwoziach wymiennych lub w kontenerach umieszczonych na pojazdach. 

• CPK (Centralny Port Komunikacyjny) – planowany węzeł multimodalny zlokalizowany pomiędzy Warszawą a Łodzią, integrujący transport lotniczy, kolejowy i drogowy. 

• Europejski Zielony Ład – pakiet inicjatyw politycznych, którego celem jest skierowanie UE na drogę transformacji ekologicznej, a ostatecznie – osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Wspiera przekształcenie UE w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo o nowoczesnej i konkurencyjnej gospodarce. Podkreśla potrzebę całościowego i międzysektorowego podejścia, w ramach którego wszystkie odpowiednie obszary polityki przyczyniają się do osiągnięcia nadrzędnego celu klimatycznego. Pakiet obejmuje inicjatywy w szeregu ściśle powiązanych ze sobą obszarów, np. w dziedzinie klimatu, środowiska, energii, transportu, przemysłu, rolnictwa oraz zrównoważonego finansowania. 

• Gospodarka Obiegu Zamkniętego – model produkcji i konsumpcji, który polega na dzieleniu się, pożyczaniu, ponownym użyciu, naprawie, odnawianiu i recyklingu istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe. Kiedy cykl życia produktu dobiega końca, surowce i odpady, które z niego pochodzą, powinny zostać w gospodarce. Można je wykorzystać ponownie, tworząc w ten sposób dodatkową wartość. W praktyce oznacza to ograniczenie odpadów do minimum. 

• Hub – Węzeł transportowy (lotnisko zintegrowane z innymi gałęziami transportu), pełniący funkcję punktu przesiadkowego w przewozach pasażerskich. 

• Inicjatywa Strategiczna – działanie lub wiązka powiązanych działań podjętych przez Spółkę CPK lub interesariusza SR CPK w celu realizacji kierunków działań. Inicjatywami strategicznymi są również wszystkie przedsięwzięcia priorytetowe wskazane w rozdziale 6 tego dokumentu.   

• Obszar Otoczenia CPK – obszar wyznaczony rozporządzeniem Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 12 maja 2023 r. w sprawie obszaru otoczenia Centralnego Portu Komunikacyjnego (Dz.U. nr 992). Obejmuje 18 gmin w zachodniej części województwa mazowieckiego, zajmujących powierzchnię 1080 km2 i zamieszkałych przez 405 287 osób (stan na koniec roku 2023). 

• Spółka CPK – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością utworzona przez Skarb Państwa w celu zapewnienia przygotowania i realizacji Programu CPK oraz koordynacji i kontroli realizacji przedsięwzięć. Rolę Spółki CPK pełni Centralny Port Komunikacyjny sp. z o.o. 

• SWOT – Technika służąca do porządkowania i analizy informacji. Nazwa jest pochodzi od angielskich słów określających cztery elementy składowe analizy: Strengths – silne strony, Weaknesses – słabe strony, Opportunities – szanse, okazje i Threats – zagrożenia. W zarządzaniu technika SWOT jest stosowana do analizy wewnętrznego i zewnętrznego otoczenia organizacji, a także analizy projektu czy rozwiązania biznesowego. Jest stosowana jako uniwersalne narzędzie pierwszego etapu analizy strategicznej. Pozwala wykorzystać zgromadzone informacje do opracowania strategii działania opartej na silnych stronach i szansach, przy jednoczesnym eliminowaniu bądź ograniczaniu słabych stron i zagrożeń. 

Archiwalne wersje