Pozytywna ocena CPK przez NIK
W 2021 r. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę „BUDOWA CENTRALNEGO PORTU KOMUNIKACYJNEGO”. Czynności kontrolne objęły lata 2017-2020 i odnosiła się do działalności Ministerstwa Infrastruktury, Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze” oraz naszej spółki. Wyniki kontroli są pozytywne dla wszystkich tych instytucji.
Ogólna ocena kontroli w NIK w Spółce CPK jest pozytywna – najczęściej powtarzającym się zdaniem w wystąpieniu pokontrolnym jest: „w działalności kontrolowanej jednostki przedstawionym wyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości”. Najwyższa Izba Kontroli wskazała w wystąpieniu pokontrolnym, że Spółka CPK podjęła skuteczne działania organizacyjne mające na celu utworzenie struktur i wdrożenie procedur służących koordynacji i kontroli realizacji Przedsięwzięć w ramach Programu CPK. W prowadzonych postępowaniach przetargowych spółka stawiała adekwatne do przedmiotu zamówienia mające zapewnić udzielenie zamówień kontrahentom zapewniającym najwyższą jakość usług.
Ustanowione procedury dotyczące monitorowania postępów realizacji projektów, identyfikacji ryzyka niedotrzymania terminów ich realizacji oraz podejmowania działań zaradczych były odpowiednie do jej zakresu działalności, a kontrola nie stwierdziła działań niegospodarnych w zbadanych postępowaniach.
W Informacji o wynikach kontroli „BUDOWA CENTRALNEGO PORTU KOMUNIKACYJNEGO” NIK pisze:
- „Podmioty zaangażowane w realizację Koncepcji CPK, spółka CPK sp. z o.o. oraz PPL, właściwie wykonywały zadania w tym zakresie. Działania na etapie planowania i przygotowania inwestycji były zgodne z założeniamiKoncepcji CPK. Pełnomocnik rządu ds. CPK właściwie wykonywał zadania w zakresie nadzoru nad przygotowaniem i realizacją Programu CPK.” (s. 7)
- „Poniesione przez CPK Sp. z o.o. wydatki były zgodne z przyjętym, zaktualizowanym planem finansowym i nie przekroczyły poziomu, który był – w opinii NIK – adekwatny do skali i zakresu działalności” (s. 52)
- „Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działania Ministra Infrastruktury po przyjęciu przez Radę Ministrów Koncepcji CPK, zmierzające do zapewnienia spójności tej koncepcji z innych dokumentami strategicznymi odnoszącymi się do transportu.” (s. 8)
- „Koncepcja CPKbyła zgodna z celami polityk i strategii rządowych, formułowanych od 2007 roku i opierała się na zweryfikowanych i zaktualizowanych analizach wykonanych w latach wcześniejszych.” (s. 7)
- „Wyboru lokalizacji CPK dokonano w oparciu o analizę, w której kluczową determinantą był układ istniejącej infrastruktury kolejowej oraz plany i możliwości rozbudowy tego układu w oparciu o wcześniejsze studia dotyczące budowy sieci kolejowej, a także kształtu Trans-Europejskiej Sieci Transportowej.” (s. 17)
- „NIK pozytywnie oceniła realizację przez PPL zadań wynikających z Koncepcji CPK i zmierzających do dostosowania lotnisk mazowieckich do uwarunkowań wynikających z planowanego uruchomienia lotniska w Baranowie” (s. 44)
- „PPL przygotowało się do realizacji Koncepcji CPK opracowując szereg analiz umożliwiających podjęcie decyzji związanych z infrastrukturalnymi inwestycjami na Lotnisku Chopina oraz na Lotnisku Radom” (s. 44)
- „W CPK Sp. z o.o. wdrożono regulacje w zakresie dokonywania wydatków z uwzględnieniem zasad gospodarności, a skontrolowane wydatki były z nim zgodne” (s. 52)
- „Zrealizowane zostały przedsięwzięcia, które wskazano w Koncepcji CPK jako niezbędne do sprawnego przygotowania i zrealizowania inwestycji.” (s. 24)
Oczywiście NIK wskazuje na pewne ryzyka związane z inwestycją, np. ryzyko niedotrzymania terminu, jednak takie ryzyko występuję przy realizacji każdej inwestycji, a spółka CPK podejmuje odpowiednie kroki aby to ryzyko minimalizować.
- NIK: Wysokie prawdopodobieństwo nieukończenia budowy w wyznaczonym w Koncepcji terminie, czyli do 2027
Taka teza jest nieuzasadniona, także na podstawie argumentów przytoczonych przez samą NIK. CPK zatrudnił doradcę strategicznego, master plannera, prowadzi wykup nieruchomości, ma zapewnione finansowanie, pozyskał wstępne deklaracje inwestora z Korei Południowej, jest wyłaniany master architekt, rozpoczęliśmy przetarg na prace budowlane i przygotowawcze, prowadzimy badania terenowe, środowiskowe, geologiczne, geodezyjne, kartograficzne, meteorologiczne, opublikowaliśmy wstępną preferowaną lokalizację portu, w tym roku złożymy wniosek o decyzję środowiskową. A to zaledwie kilka z przedsięwzięć, które sprawiają, że zakończenie budowy w 2027 roku jest możliwe i zostanie zrealizowane.
- NIK: Nie sporządzono kompleksowego budżetu dla pełnego okresu inwestycji. Program Wieloletni dotyczy okresu 2021-2023
To działanie w pełni zgodne z wytycznymi ustawowymi i profesjonalną praktyką. Ustawa o finansach publicznych dopuszcza realizację programów wieloletnich etapami i to jest najlepsza droga w przypadku CPK: najpierw planowany jest etap prac przygotowawczych czy projektów do 2023, a dopiero po tych analizach (m. in. właśnie studiach wykonalności) przygotowany zostanie program wieloletni na lata budowy, czyli po 2023 roku.
- NIK: Nie sporządzono dotychczas Studium Wykonalności dla całego Programu CPK, które określiłoby warunki jego realizacji; W Koncepcji CPK nie przedstawiono pełnego uzasadnienia biznesowego
Studia wykonalności, jak i analizy biznesowe i opłacalności, są dokonywane na poziomie każdej inwestycji Programu CPK oddzielnie. To lepsza metoda, bo pozwala jednostkowo, bardzo precyzyjnie oszacować i ustalić aspekty biznesowe CPK. Dla lotniska takie szacunki wykonano w Teście Prywatnego Inwestora i w Biznesplanie, a dla kolei takie prace trwają już na ok. 1000 km linii (w ramach STEŚ).
- NIK: Jest ryzyko nieuzasadnionego wzrostu kosztów w zakresie zarządzania projektami
Wdrożyliśmy Zasady Zarządzania i Procedury Zarządzania Projektami. Powołaliśmy Biuro Zarządzania Programem. Dla każdego projektu monitorowany jest harmonogram i budżet, ustalana jest też reakcja na każde ryzyko, które się ziści, wraz ze wskazaniem właściciela oraz statusem podjętych działań. Co więcej, jak sama przyznała NIK, w nowelizacji ustaw o CPK zostały zawarte mechanizmy, które będą efektywnie zapobiegać ryzykom.
- NIK: Wnioskujemy o ustalenie pełnego planu finansowania Programu CPK
Etapowanie – również w wymiarze finansowania – inwestycji to działanie w pełni zgodne z praktyką i przepisami. Ustawa o finansach publicznych (art. 136 ust. 3) dopuszcza realizację programów wieloletnich etapami i to jest najlepsza droga w przypadku CPK. Dodatkowo, CPK przygotowało dokumenty, które zakładają wieloletnie planowanie finansowe.
- NIK: Wnioskujemy o opracowanie analiz wykonalności poszczególnych projektów
Takie analizy zostały zrealizowane – Test Prywatnego Inwestora wykazał 10% zysk na realizacji części lotniskowej CPK. Opracowany został również Biznesplan. W 2021 r. rozpoczęliśmy STEŚ dla 1000 km linii kolejowych. W tym roku rozpoczynamy kolejne – łącznie do końca 2022 roku STEŚ będą prowadzone na ok. 2000 km linii.
- NIK: W Koncepcji CPK nie przedstawiono pełnego i realnego harmonogramu i szczegółowych wyliczeń finansowych spodziewanych korzyści
Zgodnie z ustawą o CPK te elementy są przygotowywane dla poszczególnych projektów osobno. To rozwiązanie znacznie bardziej efektywne i celowe niż ustalanie tych aspektów na poziomie całego programu inwestycyjnego.
- NIK: Aktualny stan zaawansowania inwestycji z powodu uwarunkowań społeczno-ekonomicznych (pandemia) powoduje, że bardziej istotne od terminowego zakończenia inwestycji jest rzetelne jej przygotowanie i realizacja działań eliminujących zidentyfikowane w kontroli NIK ryzyk
W spółce CPK dysponujemy szeregiem działań i regulacji zapewniających rzetelne przygotowanie i eliminację ryzyk. Chociażby: wdrożenie Zasad Zarządzania, przyjęcie Procedury Zarządzania Projektami, powołanie Biura Zarządzania Programem, stałe monitorowanie harmonogramu i budżetu poszczególnych projektów, bieżąca reakcja na każde ryzyko. Warto także wspomnieć o zawarciu w nowelizacji ustaw o CPK szeregu mechanizmów zapobiegających ryzykom.
- NIK: Wnioskujemy o wypracowanie planu działalności Lotniska Chopina oraz strategii rozwoju PPL w okresie po oddaniu do użytku CPK
Te plany są tworzone i realizowane. Znajdują one odzwierciedlenie w opracowanej przez PPL aktualizacji Planu Generalnego Lotniska Chopina Lotniska Chopina w Warszawie (2021-2040), a także prowadzi szereg analiz korporacyjnych na podstawie art. 23 ustawy o PPL. Prace te zostaną sfinalizowane na przełomie 2021 i 2022 roku.
